آمریکا به دنبال پنجره‌ای جدید!

از نظر استراتژیک، موصل دومین شهر استراتژیک عراق است که موقعیت آن در توازنات منطقه اثرگذار است و هرگونه حرکت در این شهر، گامی کاربردی و مؤثر در محور جنگ است.

آزادی موصل و به طور کلی پیروزی اخیر ارتش عراق و حشدالشعبی در بیرون راندن و از میان برداشتن گروه تروریستی داعش از دومین شهر مهم و اثرگذار عراق، تحولی عظیم در توازنات منطقه ای محسوب می شود. اما آنچه مسلم است اینکه واشنگتن همواره تلاش کرده است که داعش را تقویت کند تا در دو کشور سوریه و عراق حضور دائمی داشته باشد. تصریحات رهبران ایالات متحده آمریکا، نیز بر این امر صحه می گذارد. روزنامه معروف « دیلی تلگراف» در پی بررسی این موضوع برآمده است. شکست داعش و بیرون راندن این گروه تروریستی، در واقع اهداف سیاسی آمریکا را با شکست مواجه کرده است.  به طوری که از دید آمریکایی ها، شرایط طوری نیست که برنامه ریز اصلی آن یعنی اوباما راضی باشد.  به هر حال آمریکا مایل به ترک عراق نیست. و به همین دلیل همواره به دنبال آن است که راه گریز دیگری برای ماندن در عراق برای خودش مهیا کند یا به اصطلاح درحال یافتن پنجره ای دیگر برای بقا در این کشور است؛ حتی پس از شکست داعش در عراق. بازی با تناقضات و تضادهای درون عراق و بهره برداری از اختلافات میان گروه ها در این کشور، عرصه ای است که برای آمریکا فراهم است. از سوی دیگر مشکلات امنیتی که عراق با ان ها دسته و پنجه نرم می کند با مرگ گروه تروریستی داعش از میان نرفته است.

در واقع نگاه آمریکا به عراق به عنوان خانه ای با پنجره های بسیار است و آزادسازی موصل یکی از ایستگاه هاست. موصل شهری تاریخی است که موقعیتی استراتژیک حتی پیش از اشغال عراق داشته است. در میان محلات آن فضای خاصی حاکم است. البته گروه های سیاسی ناراضی هم در آن وجود داشته است. در آن زمان داعش شرایط اجتماعی و سیاسی شهر را در دست گرفته بود و شرایط شهر مانند حضور القاعده در آن زمان بود . داعش این شهر را اشغال کرد و سپس حدود کنترل خود را گسترش داد، پس از آمدوشد های زیاد، درست مانند القاعده شکست خورد. از نظر استراتژیک، موصل دومین شهر استراتژیک عراق است که موقعیت آن در توازنات منطقه اثرگذار است و هرگونه حرکت در این شهر، گامی کاربردی و مؤثر در محور جنگ است. البته موصل آخرین نبرد نخواهد بود اما فراتر از آنی است که تاکنون در عراق رخ داده است.

آیا شکست داعش، در خدمت اهداف واشنگتن است؟ غیر از همه این واکنش ها، این آمریکاست که هنوز هم می خواهد داعش باشد و بماند. چه کسی بعد از نبود داعش جای آن را پر خواهد کرد؟ چه کسی نفوذ آمریکا را در نبود داعش حفظ خواهد کرد؟ چه کسی بعد از طرد داعش از عراق، کلید کنترل منطقه را در دست خواهد گرفت؟ این مساله ای است که به جنگ یا پیروزی حشد الشعبی و ارتش عراق بر داعش، در سایه تحولات منطقه اهمیتی حیاتی می بخشد. بازگشت و مرور برخی از تصریحات رهبران آمریکایی به ترتیب زمانی آن ممکن است پاسخی به این سؤالات باشد.

در سپتامبر 2014 به رهبری واشنگتن ضد داعش تشکیل شد. در اکتبر همان سال، باراک اوباما گفت: پیروزی بر داعش هنوز هم مسئولیتی خطیر و دشوار است.

در همان ماه، وزیر دفاع سابق ایالات متحده آمریکا لیون بانیتا گفت: جنگ با داعش تا سی سال ادامه می یابد و هرگونه سرزنشی متوجه اوباما و تصمیم گیری های اوست.

در جولای 2015 گزارش سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در آن زمان، ریموند آویدیرنو گفت اعتقاد دارد که شکست داعش ده تا بیست سال طول می کشد.

در آگوست 2015 در گزارش سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا اعلام شد که پیروزی بر داعش و شکست آن بیست سال به طول خواهد انجامید.

در نوامبر 2015 اوباما اعلام کرد، پیروزی بر داعش سی سال طول می کشد.

در ژانویه 2016 رییس سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا مایکل موریل اعلام کرد که مشارکت آمریکا در جنگ علیه سازمان مسلح داعش و سایر سازمان های مشابه در سوریه و عراق ممکن است از ده تا بیست سال به طول انجامد.

در آگوست 2016 اوباما اعلام کرد که شکست داعش و القاعده تا زمانی که جنگ داخلی در سوریه ادامه داشته باشد، متوقف نخواهد شد.

در دسامبر 2016 اوباما اعتراف کرد که اشتباهات ایالات متحده آمریکا در دخالت در امور عراق یکی از علل رشد داعش است.

در ژانویه 2016 رییس جمهور منتخب، دونالد ترامپ، دولت اوباما را به ایجاد سازمان داعش متهم کرد.

اینها مواردی است که روزنامه دیلی تلگراف به صورت خلاصه بیان کرده است. این روزنامه این موارد را دلیلی می داند بر این واقعیت که شکست داعش، در خدمت اهداف سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا نبوده است. همچنین از دید این روزنامه، شرایط طوری پیش رفته که رییس جمهور سابق ایالات متحده آمریکا، باراک اوباما در زمان کمک به ایجاد آن در نظر داشته است.

اشتباهات مرگبار آمریکا

شهر موصل از مدت های مدید یعنی از زمانی که به اشغال داعش در آمد(ژوئن 2016 ) روی آرامش ندیده بود. شهری که به سرعت سقوط کرد و جایگاهی ویژه برای سازمان های تروریستی یافت و از نظر تاریخی نیز شهری برای تندروها بوده است. از زمان اشغال عراق به دست آمریکا(2003) هر آنچه بر سر موصل آمد بر سرعراق هم آمد. در مدت زمانی که ارتش آمریکا(2011) در آن استقرار یافت، آمریکایی ها هرگونه حرکتی برای تشکیل ارتش ملی فعال برای حفظ امنیت و استقرار عراق را در نطفه خفه کردند. اما سقوط صدام و انحلال ارتش قبلی عراق، خلا امنیتی را ایجاد کرد و به موازات آن، بافت اجتماعی نیز تا حد زیادی دچار مشکل شد. در ابتدا شاخه ای از القاعده در عراق از این خلا و تشقق اجتماعی سیاسی بهره برداری کرد. در سال 2004 این سازمان به رهبری مصعب الزرقاوی به نام «القاعده فی بلاد الرافدین» ایجاد شد. این سازمان هدفش را مبارزه با نیروهای هم پیمان متحد آمریکا و ضد شیعیان اعلام کرد. این مرحله با کشته شدن الزرقاوی در بمباران نیروهای آمریکایی (ژوئن 2006) به انتها رسید. از سال 2006 تا 2011 در مرحله دوم «دولت العراق الاسلامیه» برای جمع کردن و هم پیمانی تعدادی از سازمان های تندرو تاسیس شد. عنصر اساسی در این به اصطلاح دولت که در واقع سازمانی تندرو بود، و آن را شبیه سازمان القاعده می کرد «مجلس شورای مجاهدین» است. بعد از ظهور مجلس الصحوه، دولت اسلامی عراق ضعیف شد ولی همچنان القاعده مانند آتش زیرخاکستر باقی ماند.

موصل بین دو اشغال

آنچه در موصل رخ داد، شبیه همان اتفاقاتی بود که در کل عراق رخ می داد به جز آنچه در الانبار بود. بعد از اشغال عراق، به دست نیروهای آمریکایی، وضع امنیتی در مرکز استان نینوا به مرور رو به وخامت رفت. القاعده بعد از 2004 منتقل شد و در سال 2006 رشد کرد. سازمان القاعده فعالیتش را در موصل با هجوم به نیروهای آمریکایی آغاز کرد و به سوی شهروندان عادی و بی دفاع شهر، ایزدی ها و مسیحی ها حمله ور شد. از سال 2006 دیگر موصل شهری آرام و امن نبود و سلسله ای از حوادث در آن شکل گرفت. در فوریه2006 مجلس شورای مجاهدین با جنگی به نام «ابی عبدالعزیز الانصاری» اشغال شهر را اعلام کرد.

در آگوست 2006 مجلس به سوی بخش غربی شهر حمله کرد.

در سپتامبر 2006 پلیس عراق رییس و قائم مقام این شورا را دستگیر کرد.

در اکتبر 2006 پلیس عراق اعلام کرد که نقشه تروریستی برای غلبه به شهر با شکست مواجه شده است.

در 2007 بسیاری از عناصر القاعده پس از بیرون رانده شدن از سایر استان های هم جوار به این شهر وارد شدند و پس از پاک سازی شهر از نیروهای القاعده  در سال 2007 باز هم القاعده  از میان نرفت  و همان بدنه القاعده شروع به ترور شهروندان، و نیز ارتشی ها ، آدم ربایی، باج گیری و انفجار کردند.

چهار سال بعدی یعنی از 2006 تا 2010 موج خشونت بخصوص اقلیت های دینی را در برگرفت و باعث شد که مسیحی ها در سال 2008 به سوی شرق موصل و شرق استان نینوا کوچ کنند. زندگی در این شهر نسبتاً از سال 2009 به شهر بازگشت ان هم در سایه حضور افراد شبه نظامی برای دفاع از شهر و شهروندان. اما بازهم این شهر یکی از خطرناک ترین شهرهای عراق بود. این روند تا هفته جاری ادامه داشت تا این که با فعالیت های حشدالشعبی و ارتش عراق به مدد فتوای آیت الله سیستانی توانستند شهر را پاک سازی کنند. مسلم است که تصریحات آمریکا در طی سال ها نشان می دهد که آمریکایی ها به دنبال یافتن راهی برای بقا در عراق هستند حتی در نبود گروهی تروریستی به نام داعش.

---